Забони тоҷикӣ — нигаҳбони ҳастии миллат!
«Насли ҷавони мо бояд огоҳ бошанд, ки ниёгони онҳо сарфи назар аз номеҳрубониҳои таърих то чӣ ҳад дар ҳифзи ватан ва муқаддасоти миллӣ, махсусан забони модарии хеш кӯшиш ба харҷ дода, барои мо забони тавоноеро якҷо бо чунин осори арзишманди адабӣ ва таърихӣ ба мерос гузоштаанд. Акнун вазифаи ворисони забон он аст, ки ин кохи муҳташамро аз газанди боду борони замони ҷаҳонишавӣнигоҳ дошта, то ҷойи тавон онро бо ғановати бештар ба наслҳои оянда мерос гузоранд».
Эмомалӣ Раҳмон
Халқи тоҷик тӯли ҳазор соли бенасибӣ аз давлату давлатдорӣ аз байн нарафт, зеро онҳое, ки болои ӯ ҳукумат мекарданд ва ӯро дар панҷаи зулму асорат нигоҳ медоштанд, ҳамеша ниёз ба забон ва неруи эҷодкориву созандагии ӯ доштанд.
Аҳди Сомониён- давраи тиллоии давлатдорӣ, даврони дар авҷи таҷаллӣ қарор доштани илму фарҳанги миллӣ беш аз асре тӯл накашид ва халқи тоҷик ба роҳи дарози таърихӣ, роҳи пур аз имтиҳонҳои сахту сангин, саршор аз таҷовузи душманон, саркӯбҳои хушунатомез, сахтиҳо, озору азият раҳсипор шуд, то ин ки фақат баъд аз даҳ садсола соҳиби давлате бо марзҳои бамаротиб хурдшуда гардад. Вале ҷолиб ин аст, ки миллати тоҷик на танҳо он ганҷинаеро, ки дар бағал дошт, дар он шебу фарозҳои пурхатари роҳи ҳазорсолаҳо гум накард, балки болои он боз ганҷҳои гаронбаҳо илова карда, барои муосирон ва ояндагон армуғон овард. Президенти кишвар дар ин бора гуфтааст: «Талошу кӯшиш ва андешаи истиқлол миллати моро ҳатто баъди суқути давлати Сомониён ва дар давраҳои ҷабру зулми сулолаҳои бегона қувват бахшидааст, ки аз шебу фарози таърих, аз озмоишҳои сахту сангини садсолаҳо бо сарбаландӣ гузашта, забони модарӣ, илму адабиёти оламгир, анъанаву суннатҳои неки таърихиву фарҳангӣ ва муҳимтар аз ҳама, ҳувият, худогоҳӣ, худшиносии миллӣ ва истиқлолро то замони мову шумо расонад».
Таърих гувоҳ аст, ки алорағми вазъи печидаву мураккаби сиёсиву ҳарбӣ ва баъдан дар шароити боз ҳам душвори эҳё ва таҳкими бунёди иқтисоди миллӣ ва анҷоми дигар фаъолиятҳои марбут ба устувор намудани пояҳои давлатдорӣ Ҳукумати ҶТ бо роҳбарии Эмомалӣ Раҳмон ҳеҷ вақт аз ҳаллу фасли масъалаҳои марбут ба рушду густариши забон фориғ набудааст. Ҳукумати ҶТ ҳанӯз аз поёни солҳои 1992 ва аввали соли 1993 ба манзури тақвият бахшидан ба мақоми забони давлатӣ ба иқдом пардохт. Ҷашнгирии ҳамасолаи қонуни забон ба роҳ монда шуд. 21 октябри соли 1997 вобаста ба татбиқи сиёсати давлатӣ дар бораи рушди забон барномаи Ҳукумати ҶТ доир ба тавсия ва рушди забони давлатӣ ва забонҳои дигари қаламрави ҶТ қабул гардид ва 3 сентябри соли 1998 бо қарори Ҳукумати ҶТ «Имлои нави забони тоҷикӣ» тасдиқ карда шуд.
Президент Эмомалӣ Раҳмон бо дарки амиқи масъулияти хеш бар ҳайси Роҳбари сиёсии кишвар ба ҷойгоҳи забон таваҷҷуҳи беандоза доранд ва забони тоҷикӣ дар андешаи ӯ яке аз рукнҳои асосии ҳувияти миллии тоҷикистониён буда, аз мавқеияти хосае бархурдор мебошад. Эмомалӣ Раҳмон мутмаин аст, ки як риштаи пайванди неруманди таърихии муҳимро ҳамин забону адабиёти тоҷик ташкил медиҳад ва Сарвари давлат ишқу алоқа ба забон ва гиромидошти анъанаҳои миллиро аз ҷониби тоҷикон сабаби асосии дар арсаи таърих пойдор мондани миллати тоҷик арзёбӣ мекунанд.
Устоди бузург Садриддин Айнӣ дар мушкилтарин лаҳзаҳои сарнавиштсоз барои миллати тоҷик аз забони тоҷикӣ пуштибонӣ карда, бо як гурӯҳ аз фарзонафарзандони баруманди миллат забони ниёгони моро ҳифз карданд. Дар солҳои 20-уми асри гузашта пантуркистон ба ҳуҷум баромада, мавҷудияти миллати тоҷикро инкор карданд, забони тоҷикиро аз доираҳои расмӣ, аз забони мардум нест кардан хостанд. Дар Бухорои шариф, дар зодгоҳи забони тоҷикӣ ҳар нафареро, ки ба забони тоҷикӣ гап мезад, ҷарима мекарданд. Ин ҷабри таърих то ҳанӯз фаромӯш нашудааст.
Президенти маҳбуби кишвар муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон аз рӯзҳои нахустини фаъолияташон ба ҳайси Роҳбари давлат дар баробари анҷом додани вазифаҳои мураккаб ва печидаи марбут ба таҳкими сохтори сиёсии давлат омода ва баргузор намудани ислоҳоти иқтисодӣ ва ҳалли маҷмӯи масъалаҳои ҳаёти давлатӣ ҳамеша бар он мекӯшиданд, ки соатҳое ҷудо кунанд, то бо ҳамватанон дидору мулоқотҳо ороста, сухан аз омӯзиш ва гиромидошти арзишҳои миллӣ бикушоянд ва мардумро ба роҳи фарогирӣ ва сабақандӯзӣ аз таърихи миллати хеш ҳидоят намоянд. Дар ин замина Эмомалӣ Раҳмон нахустин қадамеро, ки барои худшиносӣ ва огоҳии миллӣ тавсия медиҳанд, гиромидошти забон аст. Пешвои миллат забонро появу бунёди ҳастии миллат медонанд ва бо далелҳои муътамад нишон медиҳанд, ки эҳёи давлатдории миллии тоҷикон пас аз ҳукмронии 200 — солаи арабҳо аз ба саҳнаи сиёсӣ баргардонидани забони модарӣ оғоз гардидааст ва бо рӯй овардан ба саҳифаҳои таърих иброз медоранд, ки барои гузаштагони мо ифтихор аз ватан ва забон ҳамеша ангезаи эҳсоси олӣ буда, дар ҳама давру замон аз ҷумлаи мафҳумҳои муқаддастарин арзёбӣ гардидааст. Ҳамчунон ки таърих шаҳодат медиҳад, дар воқеъ ҳам бо ба майдони сиёсат зуҳур намудани Тоҳири Пушанҷӣ, Яъқуби Лайси Саффорӣ растохези бузурге дар ривоҷ додану ба кор гирифтани забони тоҷикӣ ба ҷои арабӣ оғоз шуду суръат гирифт. Он ба ривоҷи забону адаби тоҷикӣ замина гузошт, ки баъдан дар замони Сомониён ҳарчи бештар забони меъёрӣ ва расмӣ неруманд гардид.
Забони тоҷикӣ офаридаи миллати тоҷик, нигаҳбони ҳастии ӯ тӯли садсолаҳо гардид ва шукри Истиқлоли кишвар, ки ин забон боз ба гаҳвораи худ баргашт ва чун ҳазорсоли пеш забони расмӣ гардида, мақоми пешинаи хешро касб кард. Пешвои муаззами кишвар муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ин забонро ба минбарҳои баланди дунё бароварданд, бо ифтихору сарфарозӣ бо забони ноби тоҷикӣ сухан карданд ва бори дигар паёми сулҳу ваҳдату шукуфоии ватани азизи моро ин соҳибзабони арзанда ба оламиён расониданд.
Сайрам БАҚОЗОДА,
номзади илмҳои филология
